Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Na srogim stromie wele naszego smyntôrza zicnół ptôk, dziambel. Terôzki jes jich jakosik tak choby corôzki mynij, ale kiejsik byli dziamble wszandy. Na dole, pod tym stromym, ze szlojdrym w gracach, pomaluśku szlajchowôł sie bajtel, widać zarôzki, iże to jakisik buks. Łobrôzek na isto ajnfachowy. Żôdnego bestyjstwa: dziamble uplóncli sie ino na to, coby dó nich szczylać ze szlojdrów, chopcy, śpikole – na to, coby szczylać do tych razinku dziambli. I tak ci jes łod napoczniyńciô świata, i tak jak dziamble niy przekludziyli sie – na tyn przikłôd – na Marsa abo na Miesiónczek, tak tyż wszyjske nasze samtyjsze roztomajte buksy na isto niy schróniyli sie kajsik po klôsztorach, zmiôżdżóne jakimsik łokludnym szczypaniym sumiyniô.
Bajtel, barzij jednakowóż buks, nacióngô gómin swojigo szlojdra, cyluje i na łostatku wyszczyliwuje kiźlik we tego dziambla na aście srogigo stroma. Ale dziambel niy śleciôł. Niy śleciôł, ale tyż niy łodfurgnół. Łostôł na tyj aście, na tym samym miyjscu, i ćwiyrkolół choby nôjynty. Kiźlik przeleciôł wele, i ino ściepnół dwa listka ze stroma, ftore ślatywali i łosiywali sie, jak cajger sznóry łozcióngajóncyj sie aże ku ziymi.
Tyn łochyntol, tyn buks po lekuśku stôwôł sie corôzki barzij snerwowany, zlynknióny, ale i kóntyntny. Snerwowany, bo niy trefiół ci tego dziambla, zlynknióny, bo ptôk niy łodfurgnół, ale festelnie rôd ze tego samygo gróntu.
Kolyjny kiźlik ze szlojdra, barzij akuratne cylowanie i gibki łodgłós trziciô we lufcie, fiftu. Wyszczylóny sztram kiźlik poleciôł do góry, czôrny pónkt na tym świytliczkowym niybie, chnet na biôłyj granicy maluśkij łobłónczastyj chmury, doleciôł do wiyrszołka, zahaltowôł na łoka mrzik, jakby kciôł skorzystać ze przileżitóści, coby łobejzdrzić sie landszaft. Zatym, choby to mglôł, napocznół ślatywać, a pónkt, we ftorym piźnie ło ziym, już bół ci łokryślóny.
Dziambel dalszij siedziôł na aście. Niy ruszôł sie, blank niczego niy merknół, biydôk, ledwa ćwiyrkolół i ledwa potrzółsôł piórkóma.
Synek ze takigo zaufryjgowanego, zlynkniónygo ale i kóntyntnego przeszôł do uczuciô ajnfachowyj gańby. Dwa kiźliki, jedyn ptôk żywy i k’tymu niyruchómy. Badnół tak naobkoło, coby sprôwdzić, eźli bez cufal niy bóło jakigosik świôdka tego, iże niy miôł cyla. Smyntôrz bół prózny. Słychać ino bóło śpiyszne ćwiyrkolynie inkszych ptôków, i możno ino tam, pôra myjtrów dalszij, zielónô loszczurka, zielónô ajdeksa przi wchódzie do baumhójli, do dziupli jakigosik stroma, dziwała mu sie swojim upornym i kamiyniannym weźrokym, choby stôrała sie spokopić, co tyż to widzi. Poleciôł trzeci kiźlik, i jesce jeden, i jesce jedyn. Buks wyprasknół możno siedym abo łoziym kiźlikow, corôzki słabij, ze corôzki barzij dyrgocóncyj gracy, aże na łostatku, bez żôdnego ruchu ze stróny dziambla, kiery niy przestôwôł ćwiyrkolić, jakisik cufalowy kiźlik, chnet blank bez szwóngu, trefiół tego dziambla. Przefuknół dziambel ze asty na asta we takim nôrywnym flotrowaniu, jakby sie żegnôł ze giyntkóścióm, jyndrnóścióm luftu, i śleciôł mu ku jego klepytóm. Bół to mody ptôk, mody dziambel, kiery pewnikiym piyrszy rółz wyfurgnół ze gniôzda, tak mody, iże miôł jeszcze deczko żółty dziób. Poradziół ino zebrać siyły, coby przefurgnóńć na ta razinku asta, i tak sie zicnół, coby łodzyskać energiô we krzidłach i we swojij maluśkij duszyczce.
Tyn łochyntol, tyn buks podniós tego dziambla ze ziymi i zaziyrôł jak umiyrôł we jejigo słożónych gorzciach. Nôjprzodzij zacióngła sie czôrnô paniynka, zatym praje przejzdrzistô podwiyczka poruszóła sie z dołu ku wiyrchowi i tak łostała, i łodsłónióła ledwa maluśkô nuta bez kierô jeszcze przelazowało możno wejzdrzynie we łostatnij złóstałyj wôstwie czasu. Dziambel skrepnół we ryncach tego buksa. Nôjprzodzij bół żywy, a zatym już môrtwy.
Smycy tego môrtwygo ptôka łod kiyrhowa aże kajsik na szachta, za dôwnóm „Marynóm” i tak ci go na łostatku pochowôł we ziymi, kaj niy dociyrô żôdnô haka, żôdyn kopocz – mogiyła na côłkô wiyczność, na côłke wiyki.
A mie sie sam terôzki spómnieli ptôki wywołanego bildhauera, rzyźbiôrza Trubianniego, ftore byli we côłkości zbajstlowane ze cingu, alóminijóm i kupfru a kiere mieli ci srogachne krzidła przikuplowane do tiszów. Pokazôwali je dosik dôwno tymu nazôd na takij wystôwce we italijóńskij Wenecyji. To juzaś sztimowało mi do filmu Luchino Viscontiego ze 1971 roka „Śmierć w Wenecji” (Morte a Venezia), kiery to film Visconti nakryńciół podug nóweli Tomasza Manna. Tak ci mi sie przitrefióło, iże bylichmy ze mojóm Haźbiytkóm we tyj Wenecji bez lato 1980 r. Ale tyn film „Śmierć w Wenecji” miôłech przileżitość łoglóndać dziepiyro kajsik przi łostatku lôt łoziymdziesióntych. Kiejech zaziyrôł na tyn film badnółech, iże we myślónku fórt i jednym ciyngiym zadowóm se pytani ło to, kiej tyn reżiser mô zamiar pokôzać bodej ino jedne ze wywołanych miyjsc we tyj Wenecyji: plac św. Marka, wiyża zygôrowô, zwónnica św. Marka, „loggetta” Sansovina, Pałac Dożów abo fróntón lebo kupel bazyliki św. Marka.
My ze mojóm Haźbiytkóm naskwol (gynał tak jak i jedyn wywołany pisôrz José Saramango) uzdalichmy, iże łobyrtómy sie plecóma do tych nadbrzyżnych caubrownóści Canal Grande i pokwanckali my sie rajn do wnótrza miasta. Skwolnie tyż drapsli my łod łozewrzitych przestrzyni i dali my se zwólô na to, coby sie zapodziôć, bez karty i lajtera, we nôjbarzij kryntych i pociepniyntych uliczkach, aże znôdli my sie we ciymnym sercu Wenecyji, kiere sie nóm na łostatku ukôzało. I to razinku wtynczôs spokopiółech, iże kiejby tak jakimsik kómsztmajsterskim knifym łodebrać Wenecyji wszyjsko, co jes łoczywiste i niyzrószóne, côłki świat zółwizół by sie dalszij nióm fasciniyrówôł.
I wiycie, moje Wy roztomiyłe, Wenecyjô jes jedzinym mi znanym miastym, ftore prómp, jawnie umiyrô, wiy ło tym na zicher, i blank ło to niy stoji. We łostatni dziyń naszygo byzuchu we Wenecyji lôło jak sto diosków, bóła srogachno ulicha. Canal Grande bół ci wtynczôs srogachnóm rzykóm, a krótki przipływ morza, wciskany bez wiater, gurglowôł na ziymi placu św. Marka i wele wrótni bazyliki św. Marka. Zdôwało sie, co ta Wenecyjô unosiyła sie na wodzie choby łogrómnucny flys (tratwa), tónknie sie? niy tónknie sie? bez cufal ino utrzimowôł sie na powiyrzni we łostatnim łoka mrziku, bez jakisik maluśkô ławka, mostecek kajsik na kraju miasta. I to wteda prziszôł mi na myślónek bild Fabrizia Clericiego, italijóńskigo malyrza, ftory pokazôwôł Wenecyjô blank bez wody, ze budónkóma wyszpanowanymi sztram na nadzwykównie srogachnych sztangach, nałónczôs kiej spodek Adriatyku zacióngô sie tóm samóm mgłóm, kierô skorzij łozmywała côłke miasto, terôzki łozewrzite, na wyżce, na klara.
Wsiedlichmy ze mojóm babeczkóm do takij wodnyj banki (mianuje sie łóna po ichniymu vaporetto), kierô z biydóm, niysporo toruje se dróga po kalnych i moc zburzónych wodach we dziylnicy Castello zduż Riva dei Sette Martiri (brzeg siedmiuch ciyrpiyntników) i Riwa degli Schiavoni (Nabrzeże Słówiańske) ftore cióngnie sie łod mostu Ponte dell Paglia wele Pałacu Dożów aże do Rio di Ca’di Dio wele ichniygo arsynału, kaj na łostatku wysiedlichmy.
We tyn dziyń na isto moc prziklapniónô melankolija łobjimała côłke miasto. A ku tymu gibel, przodek Palazzo Ducale (Pałacu Dożów) mô bladoapluzinowô farba, we dyszczu stôwo sie flekowitoróżowô i niypodobnie kruchkô. Godómy Tetrarchóm ze porfiru, skuplowanym we takim braterskim uścisku dwóm pôróm sprawców rzymskich (Dioklecjanowi i Maksymianowi, Konstancjuszowi Chlorusowi i Galeriuszowi), wciśnióntym we winkel bazyliki, zarôzki wedle palastu Porta del Karta – Trzimcie sie!

_________________
Ojgyn z Pnioków